op zaterdag 21 september stond er een mooi artikel over de Sri Lankaanse verkiezingen in de Volkskrant.

Twee jaar na de chaos: wie helpt Sri Lanka er bovenop?

Verkiezingen Sri Lanka Analyse Presidentsverkiezingen

Niet zo lang geleden zat Sri Lanka in een diepe crisis, met torenhoge inflatie en een president die het land ontvluchtte. Vandaag kiezen de inwoners voor het eerst weer een nieuwe leider. Mag de strenge tussenpaus blijven of gaat het roer radicaal om?

IVA VENNEMAN

Met een flinke aanloop gevolgd door een bommetje, zo plonsden de feestvierende demonstranten ruim twee jaar geleden in het zwembad van het presidentiële paleis in Colombo. Het was de apotheose van maanden van protest in Sri Lanka, dat in een diepe recessie was gezonken. Rondom het zwembad klonk die dag optimisme: alles zou anders worden nu president Gotabaya Rajapaksa het land was ontvlucht. Er zou ‘systeemverandering’ komen.

Wat er uiteindelijk kwam, was een door de partij van de weggestuurde president in het zadel geholpen tussenpaus met de naam Ranil Wickremesinghe. Hij was nauwelijks vernieuwend te noemen; drie maanden eerder was hij tot premier benoemd.

Maar daadkrachtig bleek Wickremesinghe wel. Hij werkte de afgelopen twee jaar nauw samen met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) om de 58 miljard dollar tellende staatsschuld af te lossen. En dat bracht de eilandstaat weer in rustiger vaarwater.

Maar is het genoeg voor de 17 miljoen Sri Lankanen, die nog altijd worstelen met de gevolgen van de recessie? Of zoeken zij nog steeds naar echte verandering? Vandaag moet het blijken. Dan gaat Sri Lanka voor het eerst naar de stembus sinds het land in deze crisis belandde. Als Sri Lanka nog altijd systeemverandering wil, dan is dit hét moment om het af te dwingen.

Drie kanshebbers

Er doen 38 kandidaten aan deze presidentsverkiezingen mee, van wie er drie voorop gaan in de peilingen: de huidige president Ranil Wickremesinghe, de marxist Anura Kumara Dissanayake en de linkse oppositieleider Sajith Premadasa.

Twee van hen zijn uitersten, zegt Soosaipillai Keethaponcalan, een uit Sri Lanka afkomstige hoogleraar politicologie aan de Amerikaanse Salisbury Universiteit. ‘Het wordt een keuze tussen het voortzetten van het huidige beleid, of een beetje anders, of een radicaal andere koers.’

Wickremesinghe is uiteraard de man van het huidige beleid. Hij bereikte in zijn korte regeerperiode overeenstemming met het IMF over een steunpakket van 2,9 miljard dollar. Daarmee lijkt hij zijn eerste voorzichtig positieve resultaten te boeken. De Sri Lankaanse economie laat sinds het laatste kwartaal van vorig jaar weer zwarte cijfers zien.

Tegelijkertijd is het land er nog lang niet. Het aantal Sri Lankanen in armoede stijgt nog steeds; een kwart van de inwoners leeft volgens de Wereldbank onder de armoedegrens.

Wickremesinghe zegt de klus waaraan hij is begonnen af te willen maken, maar critici verwijten hem dat zijn beleid juist deel is van het probleem. De strenge regels die het IMF voorschrijft, zoals hogere inkomstenbelastingen en bezuinigingen in de sociale sector, zouden vooral ‘de gewone man’ treffen, luidt de kritiek.

Daarnaast verwijten mensen de huidige president dat hij geen werk heeft gemaakt van het aanpakken van de hardnekkige corruptie in het land. Hij zou de oude politieke garde te veel de hand boven het hoofd houden. Sri Lankaanse kranten schreven daarom met enige jaloezie over de overkant van de Golf van Bengalen vorige maand. In Bangladesh werd na een politieke revolutie namelijk wél een interim-regering van buitenaf aangesteld, die grote staatshervormingen wil doorvoeren.

Onvoorspelbaarheid

Het andere uiterste op het stembiljet is Dissanayake. Hij staat aan het hoofd van een alliantie waarin een marxistische partij de grootste is.

‘Als die partij wint, dan hebben we geen idee waar het heen gaat met het land’, zegt Keethaponcalan. Dat komt vooral door de onvoorspelbaarheid van de marxisten. Eerder moesten ze niets hebben van ‘westerse organisaties’ als het IMF, zegt de politicoloog, maar nu zeggen ze toch met hen te willen samenwerken.

‘Ze realiseren zich waarschijnlijk dat Sri Lanka niet zonder het IMF kan. Maar Dissanayake zal alle voorwaarden van de deal willen heronderhandelen als hij aan de macht komt.’

Dat kan vooral voor de lagere- en middenklasse in Sri Lanka aantrekkelijk klinken. Toch betwijfelt de politicoloog of kiezers deze koerswijziging aandurven. ‘Mensen zijn doodsbang voor een terugkeer naar de situatie van 2022’, zegt hij. De gemiddelde inflatie was 45 procent dat jaar.

‘Toen ik deze zomer in Sri Lanka was, hoorde ik iedereen klagen over de gestegen belastingen en de huidige regering. Maar ik denk dat de angst voor een economische terugval groter is, en dat ze voor een veilige optie zullen kiezen.’

Boven de partijen

Een veiligere, maar vernieuwende keuze zou Sajith Premadasa kunnen zijn. De oppositieleider presenteert zich als iets linkser dan de huidige regering. Hoewel hij op de ingeslagen weg door wil gaan, belooft hij bij het IMF lastenverlichtingen voor de lagere economische klassen te bedingen. Hij onderscheidt zich daarnaast van de huidige president met zijn plannen om de corruptie aan te pakken, zegt Keethaponcalan. ‘Dat was toch de voornaamste reden dat de demonstranten het twee jaar geleden anders wilden.’

Keethaponcalan verwacht dat Premadasa een goede kans maakt. Hij krijgt bovendien veel steun van de etnische minderheden, wier stemmen in Sri Lanka de uiteindelijke verkiezingsuitslag kunnen bepalen. Al heeft ook Premadasa ook een duidelijk punt dat in zijn nadeel werkt. ‘Hij heeft nog nooit geregeerd en wordt daarom als te onervaren gezien.’

En dat brengt de kiezer terug bij Wickremesinghe, die bij zijn aantreden als een handlanger van oud-president Rajapaksa werd gezien, maar het land wel op de rit kreeg. Hij neemt bewust afstand van zijn voorganger, zegt Keethaponcalan. ‘Hij presenteert zich als de kandidaat die boven de partijen staat.’

Of dat genoeg is voor een overwinning? De politicoloog waagt zich normaal gesproken graag aan voorspellingen, maar dit keer durft hij het niet aan. ‘Iedereen in Sri Lanka voelt de lichte economische verbetering en dat waarderen ze. Tegelijkertijd moeten de kiezers dit besluit nemen terwijl ze het nog altijd niet makkelijk hebben en extreem gefrustreerd zijn.’ Vandaag zal blijken welk gevoel overheerst.